Με τον ψευδώνυμο τίτλο ρύθμιση του επαγγέλματος των μηχανικών, το ΠΔ 99/2018 – όπως και ο ν4439/2016 κατ εφαρμογήν του οποίου εκδόθηκε – επιτείνουν την απορρύθμιση του επαγγέλματος των αρχιτεκτόνων όπως και των υπολοίπων ειδικοτήτων των μηχανικών. Αυτό συμβαίνει με τους εξής δυο τρόπους.
Οι ευρωπαϊκές οδηγίες δεν προστατεύουν αλλά αντίθετα υποβαθμίζουν τα επαγγελματικά δικαιώματα των αρχιτεκτόνων
Ο πρώτος είναι η άσκηση του επαγγέλματος από μη κατόχους διπλώματος ολοκληρωμένων πανεπιστημιακών σπουδών είτε η μερική πρόσβαση στο επάγγελμα, κατ εφαρμογή της 2005/36/ΕΕ, όπως διαμορφώθηκε με την 2013/55/ΕΕ (που πέρασαν στο Ελληνικό Δίκαιο με τα με τα ΠΔ 38/2010 και 51/2017). Ο ν4439 (με το άρθρο 29 παρ. Α1β) και το ΠΔ99/18 (με το άρθρο 1 παρ 1β), πρωτίστως αυτές τις οδηγίες και τα ΠΔ εφαρμόζουν.
Επίσημος στόχος των οδηγιών είναι η διευκόλυνση της επαγγελματικής κινητικότητας. Η 2005/36/ΕΚ, όπως τροποποιήθηκε από την 2013/55/ΕΕ στο άρθρο 46 περιέχει μια κατ αρχήν περιγραφή της εκπαίδευσης του αρχιτέκτονα η οποία αντιστοιχεί σε ολοκληρωμένες σπουδές πανεπιστημιακού επιπέδου. Οι τίτλοι εκπαίδευσης που αντιστοιχούν σε αυτές αναφέρονται ονομαστικά στο Παράρτημα V.7. Όμως οι οδηγίες αυτές εκδόθηκαν όχι για να τηρηθεί αλλά ακριβώς για να παρακαμφθούν αυτές οι γνωστικές προϋποθέσεις για την άσκηση του επαγγέλματος. Ενδεικτικά:
- Με το άρθρο 10 της Οδηγίας, τα πτυχία των πολυτεχνείων εξισώνονται προς τα κάτω με τριετείς κύκλους σπουδών που ανήκουν στο αμέσως προηγούμενο επίπεδο του πλαισίου προσόντων. Έτσι εξισώνονται λ.χ. οι 5ετείς σπουδές μηχανικού στην Ελλάδα με τους βρετανικούς 3ετείς κύκλους που οδηγούν σε BachelorΣτην ίδια κατηγορία περιλαμβάνονται τα ΤΕΙ μετά την ανωτατοποίησή τους, καθώς και τους κολλέγια, με την Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου της 19.11.12 (άρθρο 7) που κυρώθηκε με το άρθρο 48 του ν4111/2013Το μοναδικό αντισταθμιστικό μέτρο για τους αιτούμενους με τίτλους τριετών σπουδών είναι η υποχρέωση πρόσθετων κατακερματισμένων τίτλων σπουδών που αναφέρονται στην ειδική επαγγελματική δραστηριότητα του ενδιαφερομένου που δεν καλύπτεται από το πρόγραμμα των τριετών σπουδών του είτε η πρακτική άσκηση είτε εξετάσεις.
- Στο άρθρο 49 αποφασίζεται η αναγνώριση τίτλων σπουδών που αναφέρονται ονομαστικά στο Παράρτημα VI, οι οποίες επίσης δεν πληρούν κριτήρια ολοκληρωμένων σπουδών (βάσει κεκτημένων δικαιωμάτων)
- Το ίδιο συμβαίνει με το άρθρο 23 (με αναγνώριση τίτλων σπουδών αρχιτέκτονα που προέρχονται από την πρώην ανατολική Ευρώπη).
- Τέλος, η νεότερη Οδηγία (2013/55/ΕΕ), προωθεί την αυτόματη μερική πρόσβαση στο επάγγελμα, με βάση ελλιπείς τίτλους σπουδών που αναγνωρίζονται σε χώρες του εξωτερικού και χωρίς επιπλέον προϋποθέσεις.
Συνεπώς το άρθρο 46, που περιγράφει το αντικείμενο ολοκληρωμένων πανεπιστημιακών σπουδών του αρχιτέκτονα, καθίσταται απολύτως διάτρητο, με βάση το σύνολο των εξαιρέσεων που θεσμοθετούνται σε άλλα άρθρα της Οδηγίας. Επομένως η Οδηγία σε καμία περίπτωση δεν διασφαλίζει τα επαγγελματικά δικαιώματα των αρχιτεκτόνων, αλλά αντίθετα συμβάλλει στη διάλυσή τους – όπως και των άλλων ειδικοτήτων – στο πλαίσιο της εφαρμογής της Μπολόνιας, του Ευρωπαϊκού Πλαισίου Προσόντων, κ.λπ. Επιπλέον, δεν διασφαλίζει σε καμία περίπτωση την αποκλειστική ενασχόληση των αρχιτεκτόνων με την αρχιτεκτονική, καθώς ρητά αναγνωρίζει ότι οι δραστηριότητες αυτές σε πολλά κράτη – μέλη ασκούνται (υπό προϋποθέσεις) και από άλλους επαγγελματίες μηχανικούς (παρ. 28 του προοιμίου).
Πρόσβαση στο επάγγελμα από ειδικότητες μηχανικών χωρίς γνωστικές προϋποθέσεις.
Ο δεύτερος τρόπος απορρύθμισης του επαγγέλματος των μηχανικών με το ΠΔ 99/2018 (άρθρο 1, παρ. 1α) είναι η πρόσβαση από ορισμένες ειδικότητες μηχανικών σε σημαντικές επαγγελματικές δραστηριότητες που δεν αντιστοιχούν στο ακαδημαϊκό γνωστικό τους αντικείμενο, όπως μπορεί εύκολα να διαπιστωθεί από μια απλή σύγκριση των γνωστικών προϋποθέσεων κάθε ειδικότητας με τις επαγγελματικές δραστηριότητες τις οποίες το 99/2018 της επιτρέπει.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο ορισμένες ειδικότητες αποκτούν την μερίδα του λέοντος εις βάρος συναδέλφων των οποίων οι σπουδές αντιστοιχούν στην άσκηση των δραστηριοτήτων αυτών. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των αρχιτεκτόνων, σε βασικές επαγγελματικές δραστηριότητες των οποίων αποκτούν πρόσβαση και άλλες ειδικότητες, με αποτέλεσμα οι σπουδές της αρχιτεκτονικής να μοιάζουν σε μεγάλο βαθμό περιττές.
Κατά τον ίδιο αυθαίρετο τρόπο, με το ΠΔ 99/2018 αφαιρούνται κεκτημένα δικαιώματα άσκησης επαγγελματικών δραστηριοτήτων από ειδικότητες μηχανικών που επί δεκαετίες τις έχουν ασκήσει με το καθεστώς του Ν. 4663/1930, χωρίς καμιά μεταβατική πρόνοια.
Στα προηγούμενα συνέτεινε η «κατά μόνας» εκπόνηση γνωστικών προϋποθέσεων και επιτρεπόμενων επαγγελματικών δραστηριοτήτων (στο πλαίσιο της στεγανής επιτροπής για κάθε ειδικότητα μηχανικού που όρισαν οι σαθρές, αδιαφανείς και εκβιαστικές διαδικασίες του ν4439), χωρίς οποιαδήποτε διαβούλευση μεταξύ των ειδικοτήτων των μηχανικών.
Η δοτή μερίδα του λέοντος σε μια σειρά ειδικοτήτων και το πλήγμα σε μια σειρά άλλες πραγματοποιήθηκε σε βάρος του δημόσιου συμφέροντος και ανάλογα με την επιρροή κάθε ειδικότητας στο ΤΕΕ και στην εκτελεστική εξουσία που με το ΠΔ 99/2018 αναγνωρίζεται ως η τελική αρμόδια να αναγορεύει μηχανικούς κατά την αυθαίρετη κρίση της.
Οι διαδικασίες αυτές και η αποσύνδεση που επιφέρουν ανάμεσα στις γνωστικές προϋποθέσεις και στην άσκηση του επαγγέλματος, προφανώς εις βάρος του δημοσίου συμφέροντος, άνοιξαν ήδη τους ασκούς του Αιόλου για διενέξεις ανάμεσα στις ειδικότητες των μηχανικών, των δικαστικών συμπεριλαμβανομένων.
Στο βωμό της ανταγωνιστικότητας.
Το ΠΔ 99/2018 και ο ν4439/16 απορυθμίζουν την άσκηση του επαγγέλματος του μηχανικού δημιουργώντας αυθαίρετα εργαζόμενους πολλών ταχυτήτων. Έρχονται σε συνέχεια της κατάργησης ελάχιστων αμοιβών και συλλογικών συμβάσεων εργασίας και προετοιμάζουν το έδαφος για την θέσπιση μητρώων μελετητών και κατασκευαστών ιδιωτικών και δημοσίων έργων. Κατακερματίζουν τον χώρο της εργασίας και δημιουργούν μια μεγάλη πλειοψηφία φτηνά αμειβόμενων και υποβαθμισμένων εργαζομένων που από κοινού με τεχνικούς υποβαθμισμένων προσόντων θα ριχτούν βορρά στην εξοντωτική απορρόφηση μεγάλων εταιρικών σχημάτων και στις απαιτήσεις της ασυδοσίας της αγοράς. Ελάχιστοι τέλος θα χρειαστεί να παραμείνουν ως στελέχη των σχημάτων αυτών.
Για αυτούς τους λόγους, τ ΠΔ 99/2018 και ο ν4439/16 που εφαρμόζει, αποτελούν μια επιστημονικά αντιδεοντολογική και κοινωνικά αδίστακτη επίθεση σε όλους τελικά τους εργαζόμενους μηχανικούς όλων των ειδικοτήτων. Τα πλήγματα που θα επιφέρουν στο δημόσιο συμφέρον θα είναι ανεπανόρθωτα.
Πρέπει να καταργηθούν!
Αντώνης Μαούνης