Τα «bonus» δόμησης και η διοίκηση των εργολάβων: Σχετικά με την αντιπαράθεση ΤΕΕ – Δημάρχων και τις αποφάσεις του ΣτΕ για το ΝΟΚ 

Τις τελευταίες ημέρες παρακολουθούμε μια οξεία αντιπαράθεση του Προέδρου του ΤΕΕ με την ΚΕΔΕ και Δημάρχους της Αττικής σχετικά με τις πρόσφατες αποφάσεις του ΣτΕ για τα “bonus” δόμησης που χορηγεί ο ΝΟΚ του 2012 (επί υπουργίας Σηφουνάκη στο ΥΠΕΝ και τρικομματικής κυβέρνησης).

Οφείλουμε να υπενθυμίσουμε ότι –πλην ΤΕΕ- οι περισσότεροι εμπλεκόμενοι φορείς Μηχανικών (με κορυφαίο το ΣΑΔΑΣ) είχαν εκφραστεί αρνητικά για το ΝΟΚ του 2012 και ειδικά για τα bonus δόμησης, επισημαίνοντας από τότε το πρόβλημα που θα δημιουργηθεί ειδικά με τις υπερβάσεις ύψους. Δεν εισακουστήκαμε φυσικά και τα αποτελέσματα τα ζούμε σήμερα με την αύξηση της οικοδομικής δραστηριότητας καθώς η δεκαετής κρίση μειώνοντας την κατασκευή νέων κτιρίων δεν έκανε ορατό το πρόβλημα.

«Αύξηση του όγκου κατά 80% ή και περισσότερο συνεπάγεται υποβάθμιση των γύρω κτιρίων, του χώρου ανάμεσά τους καθώς και του παρακείμενου δημόσιου χώρου. Σε μια αστική συνοικία, για παράδειγμα, οι διπλανές πολυκατοικίες (για μικρότερα κτίσματα δεν χρειάζεται να γίνει καν αναφορά) ουσιαστικά χάνουν την αξία τους.»

«Μια ακόμα συνέπεια σχετίζεται με την αύξηση της πυκνότητας κατοίκησης. Κι αυτή δεν είναι απαραίτητα αρνητική. Ωστόσο δεν γίνεται με την απαραίτητη υποδομή. Αύξηση του πληθυσμού μιας περιοχής συνεπάγεται αυξημένες ανάγκες σε υποδομές, κτίρια πρόνοιας, εκπαίδευσης, δημοσίων χώρων ή χώρων πρασίνου. Έχουν γίνει άραγε μελέτες για το αν οι υπάρχουσες υποδομές μπορούν να ανταπεξέλθουν στις υπάρχουσες πυκνότητες, πόσο μάλλον στις επαυξημένες; Πού θα χωροθετηθούν οι νέες υποδομες; Ας δούμε ένα πιο απτό παράδειγμα: Αν το πρώτο από τα παραδείγματα του διαγράμματος βγάζει 6-7 διαμερίσματα, το δεύτερο βγάζει 9 και μάλιστα πιο μεγάλα. Οι απαιτήσεις σε θέσεις στάθμευσης αυξάνονται.»

Με πρόσχημα δηλαδή την εξοικονόμηση ενέργειας και την αναβάθμιση του περιβάλλοντος με την υποτιθέμενη αύξηση του πρασίνου υποβαθμίζεται μέσω αύξησης της δόμησης συνολικά το οικιστικό περιβάλλον

Τόσο ο ΝΟΚ του 2012 (με τις αναρίθμητες τροποποιήσεις του), όσο και ο Ν.4495/17 (επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ) κινούνται στην κατεύθυνση :

  • εξυπηρέτησης μεγάλων κατασκευαστικών συμφερόντων που κερδίζουν από τους αυξημένους συντελεστές δόμησης
  • εξαφάνισης του Δημοσίου Ελέγχου στη δόμηση, γεγονός που ακόμα και το ΣτΕ το αναγνωρίζει
  • συνολικής περιβαλλοντικής υποβάθμισης ειδικά των αστικών περιοχών με υπερμεγέθη κτίρια
  • μεταφοράς αυξημένων ευθυνών Δημόσιας Αρχής στους ελεύθερους επαγγελματίες Μηχανικούς που κινδυνεύουν να εμπλακούν με ακυρωμένες άδειες και δικαστικές διεκδικήσεις σε βάρος τους
  • δημιουργίας νέας γενιάς αυθαιρέτων κατασκευών, που δεν έχουν ελεγχθεί και γενίκευση φαινομένων τύπου Μυκόνου

Τα παραπάνω τα είχαν επισημάνει εγκαίρως με παρεμβάσεις, αλλά και κινητοποιήσεις φορείς Μηχανικών, όπως ο ΣΑΔΑΣ και η ΠΟ ΕΜΔΥΔΑΣ. Ας σταματήσει λοιπόν ο Πρόεδρος να μιλάει ως εκπρόσωπος τύπου του ΥΠΕΝ, ως εκπρόσωπος εργολάβων αντιπαροχής, ως οικοπεδούχος.

Το ΣτΕ, έστω και στο αρμόδιο Ε’ Τμήμα του, κάνει σωστές επισημάνσεις: Όπως αναφέρεται στο σκεπτικό της απόφασης, στην πραγματικότητα μια οικοδομική άδεια δεν εκδίδεται από την υπηρεσία δόμησης, «αλλά αυτομάτως από το ηλεκτρονικό σύστημα του ΤΕΕ e-adeies με πρωτοβουλία και “ευθύνη” ιδιώτη μηχανικού ή τεχνικής εταιρείας, ύστερα από την ηλεκτρονική υποβολή φακέλου, χωρίς την παρέμβαση της ΥΔΟΜ (…) Η ανεπάρκεια του ασκούμενου από την ΥΔΟΜ και τον δήμο έλεγχου νομιμότητας επιτείνεται εκ του ότι ούτε η κεντρική διοίκηση ασκεί ουσιαστικό έλεγχο επί των εκδιδομένων οικοδομικών αδειών (…). Η έλλειψη ελέγχου επιτείνεται εκ του ότι δεν έχουν εκδοθεί οι αναγκαίες διοικητικές πράξεις για την οργάνωση και λειτουργία βασικών οργάνων ελέγχων, όπως οι ΥΔΟΜ και τα “Παρατηρητήρια δομημένου περιβάλλοντος”, η λειτουργία των οποίων είναι αναγκαία για τον έλεγχο των (σ.σ. ιδιωτών) ελεγκτών δόμησης. Ως εκ τούτου τα αντίστοιχα θέματα ρυθμίζονται με μεταβατικές διατάξεις ή με προβληματικού κύρους εγκυκλίους των εμπλεκομένων υπουργείων με αποτέλεσμα τη σύγχυση αρμοδιοτήτων και την ασάφεια δικαίου».

Με άλλα λόγια, το ΣτΕ «απογυμνώνει» το ισχύον σύστημα έκδοσης πολεοδομικών αδειών ως διάτρητο, εξαρτώμενο από ιδιώτες που δεν ελέγχονται ποτέ. Υπενθυμίζεται ότι η δημιουργία του συστήματος αυτού καθώς και η κατάργηση του ελέγχου των αδειών είχε παρουσιαστεί από διαδοχικούς υπουργούς Περιβάλλοντος και το Τεχνικό Επιμελητήριο ως πρωτοποριακή, εκμηδενίζουσα την ταλαιπωρία και τη «γραφειοκρατία».

Μπαίνοντας στην ουσία της υπόθεσης, το ΣτΕ σημειώνει ότι ήδη από το 2020 (απόφαση 705/20, για την αναστολή δόμησης στην περιοχή Μακρυγιάννη) έχει κριθεί ότι ο υπολογισμός του μέγιστου ύψους των κτιρίων δεν εφαρμόζεται σε περιοχές όπου υπάρχουν ειδικά διατάγματα με συγκεκριμένους όρους δόμησης, προγενέστερων του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (2012) και ότι τα διατάγματα αυτά δεν καταργήθηκαν ούτε με τον ισχύοντα ούτε με τον προηγούμενο (ΓΟΚ 1983) οικοδομικό κανονισμό. «Αντίθετη ερμηνεία, κατά την οποία ο ΝΟΚ καθορίζει το ανώτατο ύψος των οικοδομών της χώρας σε συνάρτηση με τον συντελεστή δόμησης μεγαλύτερο από αυτό που προβλέπει το πολεοδομικό καθεστώς μιας περιοχής, αντίκειται στο άρθρο 24 του Συντάγματος, το οποίο επιβάλλει την πολεοδόμηση των οικισμών κατόπιν μελέτης των τοπικών συνθηκών και της φυσιογνωμίας κάθε περιοχής με τη συμμετοχή του οικείου ΟΤΑ και των ενδιαφερόμενων πολιτών. Δεν επιτρέπει δε τη διά γενικής διατάξεως και χωρίς επιστημονική μελέτη κατάργηση, συλλήβδην, των ειδικών όρων δομήσεως που είχαν θεσπιστεί για κάθε περιοχή». Υπενθυμίζει έτσι πόσο έωλη είναι η επιχειρηματολογία του ΥΠΕΝ, ότι ο ΝΟΚ δεν υπερισχύει μόνο όταν υπάρχουν ειδικά διατάγματα για παραδοσιακούς οικισμούς κ.λπ. και είναι ισχυρότερος των γενικών πολεοδομικών σχεδίων που ισχύουν σε κάθε περιοχή.

  • ‘Όταν για Δήμους όπως της Εκάλης και του Ψυχικού – Φιλοθέης πριν ένα χρόνο με τροπολογία ακυρώθηκαν τα bonus του NOK, τότε δεν έγινε η αντίστοιχη φασαρία, αναρωτιόμαστε γιατί?
  • Όταν το ΣτΕ ακύρωσε την οικοδομική άδεια στου Μακρυγιάννη νόμισαν ότι το θέμα θα μείνει εκεί?
  • Όταν η ΕΜΔΥΔΑΣ καλούσε σε κινητοποιήσεις για στελέχωση των ΥΔΟΜ και δημόσιο έλεγχο που ήταν το ΤΕΕ και οι Δήμαρχοι? Όταν το Υπ. Εσωτερικών που τίποτε δεν έχει κάνει για τη στελέχωση και την προστασία τους πήγαινε τους Μηχανικούς στα δικαστήρια, που ήταν το ΤΕΕ?
  • Οι αντιπαραθέσεις για «τενεκέδες λαδιού» τιμούν ούτε τον κλάδο μας ή το ΤΕΕ?
  • Οι Δήμαρχοι, όντως πρέπει να μην επεμβαίνουν καθόλου στην έκδοση αδειών, όπως και η Νομολογία υπενθυμίζει, γιατί όμως κανείς δε διορθώνει το λάθος του Καλλικράτη να μεταφερθούν οι ΥΔΟΜ στην αρμοδιότητα των Δήμων, ώστε να ρημάξουν? Ποια κυβέρνηση νομοθέτησε τη δυνατότητα έκδοσης Διοικητικών Πράξεων αρμοδιότητας ΥΔΟΜ από Δημάρχους και Αναπτυξιακούς Οργανισμούς?

Οι δημοτικές αρχές όπως και κάθε πολίτης ορθώς παίρνουν θέση και αμφισβητούν την συνταγματικότητα των διάφορων bonus του ΝΟΚ. Οι προσφυγές από πολίτες και φορείς ενάντια στην εφαρμογή των επαυξημένων υψών και του προσαυξημένου συντελεστή δόμησης, έρχονται να αναδείξουν την εμφανέστατη εκτροπή από την θεσμικά κατοχυρωμένη πολεοδομική νομοθεσία που οδηγεί σε ραγδαία υποβάθμιση του οικιστικού περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής σε έναν ήδη επιβαρυμένο από την πυκνή δόμηση αστικό ιστό. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο και με βάση τις αποφάσεις του Ε΄ Τμήματος του ΣτΕ, το ΥΠΕΝ οφείλει κατ’ ελάχιστο να επιβάλει άμεση αναστολή έκδοσης των νέων οικοδομικών αδειών που κάνουν χρήση των σχετικών διατάξεων του ΝΟΚ. μέχρι την εκδίκαση της συνταγματικότητας από την Ολομέλεια του ΣτΕ.

Δεν έχουμε όλοι στον κλάδο μας τις ίδιες απόψεις και τις ίδιες προτεραιότητες. Υπάρχουν και Μηχανικοί που πιστεύουν στο Δημόσιο Έλεγχο με επαρκώς στελεχωμένες Δημόσιες Υπηρεσίες, υπάρχουν και Μηχανικοί που θέτουν ως προτεραιότητα τη συνολική περιβαλλοντική ισορροπία και όχι την ψευδεπίγραφη που προωθούν συγκεκριμένα κατασκευαστικά συμφέροντα, με τις πρόσφατες Νομοθεσίες «Προστασίας του Περιβάλλοντος», υπάρχουν και Μηχανικοί που θέλουν με αξιοπρέπεια και σεβασμό στις σπουδές τους να ασκήσουν το επάγγελμα προς όφελος της κοινωνίας και όχι να βρίσκονται «μεταξύ σφύρας και άκμωνος» κατασκευαστών, ΥΠΕΝ, Δημάρχων και ΤΕΕ. Αυτοί όμως πρέπει να εκφραστούν και στις κάλπες του ΤΕΕ, όχι δια της αποχής αλλά της συμμετοχής .

15/4/2024

Αριστερή Αγωνιστική Ενωτική Συσπείρωση ΑΡ.ΑΓ.Ε.Σ.

———————————————————————

Σημειώσεις:

  1. Αναλυτική κριτική και με παραδείγματα για τις επιπτώσεις του ΝΟΚ του 2012 είχαν αναρτηθεί: https://syspeirosiaristeronmihanikon.blogspot.com/2022/04/blog-post_12.html
  2. Απόφαση ΣΑΔΑΣ ενάντια στο ΝΟΚ του 2012: https://www.sadas-pea.gr/archive/stories/various/45262.pdf