Το νέο νομοσχέδιο που κατέθεσε η υπουργός Παιδείας δεν είναι ένα σύνολο από αποσπασματικές διατάξεις με στόχο να ρυθμίσουν επιλεκτικά σειρά θεμάτων της ανώτατης εκπαίδευσης όπως έκανε πλειάδα άλλων επίσης προβληματικών αλλά πάντα στα «επι μέρους» νομοθετημάτων της παρούσας και της προηγούμενης κυβέρνησης. Αποτελεί νόμο πλαίσιο για τα ΑΕΙ ισοδύναμης σημασίας με αυτόν του 1982 που καταργεί το ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο όπως το ξέραμε και το επανιδρύει σε μία βάση σφόδρα αντιδραστικότερη και εις βάρος των συμφερόντων της νεολαίας αλλά και της κοινωνίας, ερχόμενο να αποτελειώσει ό,τι δεν πρόλαβαν οι προηγούμενοι.
Στις 400 και πλέον σελίδες του, καταπιάνεται με το σύνολο των ζητημάτων που αφορούν την ανώτατη εκπαίδευση, δίνοντας της χαριστική βολή σε κατακτήσεις της φοιτητικής νεολαίας αλλά και του συνόλου της πανεπιστημιακής κοινότητας της μεταπολιτευτικής περιόδου. Ένας οδοστρωτήρας γεμάτος από ιδεοληπτικές νεοφιλελεύθερες και αυταρχικές προσεγγίσεις για το πώς πρέπει να οργανώνεται η λειτουργία των ΑΕΙ. όπου την πρωτοκαθεδρία πλέον εφόσον ψηφιστεί και εφαρμοστεί, θα έχουν ανεμπόδιστα τα συμφέροντα της αγοράς.
Η εφαρμογή του θα σημάνει την μετατροπή του ελληνικού δημόσιου, δημοκρατικού και ανοιχτού στη κοινωνία πανεπιστημίου από τμήμα της κεντροευρωπαϊκής παράδοσης που παράγει επιστήμονες υψηλής στάθμης, στις χειρότερες εκδοχές του αγοραίου αγγλοσαξονικού τρόπου οργάνωσης των σπουδών, της έρευνας και της οργάνωσης της καθημερινότητας μέσα στα ιδρύματα. Η εφαρμογή του θα σημάνει και το τέλος του ορισμού μιας σειράς επαγγελμάτων μεταξύ των οποίων και του μηχανικού στη βάση ενιαίων επαγγελματικών δικαιωμάτων που απορρέουν από συμπαγείς, ενιαίες, 5ετούς διάρκειας σπουδές με συγκεκριμένο πρόγραμμα σπουδών και φιλοσοφία αλλά και των ενιαίων συμφερόντων που απορρέουν από αυτά, ανοίγοντας τον δρόμο για ευτελισμό των σπουδών, για αποφοίτους με εξατομικευμένα προσόντα, χαμηλότερα εφόδια, αναλώσιμων και φθηνών για την αγορά εργασίας.
Αναλυτικότερα, το νομοσχέδιο αυτό:
α) Καταργεί την ισότιμη, δημοκρατική οργάνωση και εκπροσώπησης του συνόλου της πανεπιστημιακής κοινότητας στη διοίκηση των ιδρυμάτων, μετατρέποντας όλα τα όργανα διοίκησης των ΑΕΙ σε υπερσυγκεντρωτικούς και ολιγαρχικούς μοχλούς προώθησης της συγκεκριμένης πολιτικής που απορρέει από τα άρθρα όλου του νομοσχεδίου. Όργανα διοίκησης, θωρακισμένα από αντιστάσεις του φοιτητικού κινήματος και της πανεπιστημιακής κοινότητας, με βλέμμα στραμμένο στην αγορά και όχι στις εκπαιδευτικές και ερευνητικές ανάγκες.
- με την επαναφορά των συγκεντρωτικά εκλεγμένων Συμβουλίων Διοίκησης λες και το πανεπιστήμιο είναι κάποια ΑΕ,
- με τον περιορισμό του ρόλου της Συγκλήτου
- με την επιλογή των Κοσμητόρων από το Συμβούλιο Διοίκησης και όχι εκλογή από τις σχολές
- με τον περιορισμό αλλά και την αντιδημοκρατική παρέμβαση στον τρόπο ανάδειξης των εκπροσώπων των φοιτητών και των υπόλοιπων μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας στα όργανα διοίκησης
- με τον διορισμό ενός Εκτελεστικού Διευθυντή – Manager, τοποτηρητή του μετασχηματισμού της λειτουργίας των ιδρυμάτων σε ένα πλαίσιο που την πρωτοκαθεδρία έχουν τα ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια βιωσιμότητας και όχι οι εκπαιδευτικές, οι ερευνητικές ανάγκες και οι ανάγκες φοιτητικής μέριμνας.
- με θεσμοθετημένα Στρατηγικά Σχέδια Ανάπτυξης των ιδρυμάτων και Αναπτυξιακά Σχέδια των σχολών τα οποία καλούνται να περιγράψουν πως θα υλοποιηθεί το εν λόγω νομοσχέδιο στη κάθε λεπτομέρεια του προϊόντος του χρόνου
- με την περεταίρω κατάργηση του αυτοδιοίκητου όταν η ίδρυση, συγχώνευση ή κατάργηση μιας ακαδημαϊκής μονάδας πραγματοποιείται με προεδρικό διάταγμα χωρίς τη γνώμη της Συγκλήτου.
β) Με τη δημιουργία προγραμμάτων σπουδών πολλαπλών ταχυτήτων ρευστοποιεί κάθε έννοια ενιαίου προγράμματος προπτυχιακών σπουδών οδηγώντας στη κατεύθυνση του ατομικού πτυχίου και των ατομικών προσόντων και δεξιοτήτων ως ένα επιμέρους τμήμα του Ιδρυματικού Καταλόγου Μαθημάτων που θεσμοθετεί.
Με το νομοσχέδιο αυτό τα τμήματα πλέον μπορούν να λειτουργούν περισσότερα του ενός προγράμματα σπουδών μεταξύ των παρακάτω:
- Ένα ή περισσότερα προγράμματα σπουδών πρώτου κύκλου (ίσως ό,τι κοντινότερο με ό,τι ξέραμε ότι είναι οι προπτυχιακές σπουδές μέχρι σήμερα – να δούμε βέβαια τι θα μείνει από αυτό εάν λειτουργούν πλάι σε αυτό και όλα τα παρακάτω)
- Διεπιστημονικά προγράμματα σπουδών δηλαδή προγράμματα που θα απορρέουν από την συνεργασία περισσότερων των ενός τμημάτων.
- Διπλά προγράμματα σπουδών προσαυξημένης διάρκειας σπουδών (τουλάχιστον +2 έτη) που θα οδηγούν σε απονομή δύο τίτλων σπουδών πρώτου κύκλου σε δύο διακριτά γνωστικά αντικείμενα.
Παράλληλα μπορούν να λειτουργούν μια σειρά από προγράμματα σπουδών σύντομης διάρκειας:
- Προγράμματα σπουδών δευτερεύουσας κατεύθυνσης διάρκειας τουλάχιστον ενός έτους που θα αποτελεί μια επί μέρους σπουδή στο αντικείμενο του τμήματος που το οργανώνει και θα προσφέρονται αποκλειστικά προς εγγεγραμμένους φοιτητές άλλων Τμημάτων του ίδιου Α.Ε.Ι. που φοιτούν σε προγράμματα σπουδών πρώτου κύκλου και θα οδηγούν σε απονομή διακριτού τίτλου (minor degree)
- Προγράμματα σπουδών σύντομης διάρκειας που θα περιλαμβάνουν εκπαιδευτικές δραστηριότητα που αντιστοιχούν από 30 ως 60 πιστωτικές μονάδες και θα αφορούν σε ένα επιστημονικό πεδίο ή συνδυασμό επιστημονικών πεδίων
Ενώ δίνεται η δυνατότητα και για ακόμα μερικά προπτυχιακά ξενόγλωσσων προγραμμάτων απευθυνόμενα σε αλλοδαπούς πολίτες με δίδακτρα όπως:
- Ξενόγλωσσα προγράμματα σπουδών πρώτου κύκλου
- Ξενόγλωσσα προγράμματα σπουδών διπλής ειδίκευσης τα οποία οδηγούν στην απονομή ενός ενιαίου τίτλου σπουδών πρώτου κύκλου με ειδίκευση σε δύο διαφορετικά γνωστικά αντικείμενα
- Διπλά Ξενόγλωσσα Προγράμματα Σπουδών προσαυξημένης διάρκειας σπουδών (τουλάχιστον +2 έτη) τα οποία οδηγούν στην απονομή δύο τίτλων σπουδών πρώτου κύκλου του ίδιου ή διαφορετικού γνωστικού αντικειμένου
- Θερινά Προγράμματα σπουδών τουλάχιστον 2 εβδομάδων που θα απευθύνονται σε φοιτητές ιδρυμάτων ανώτατης εκπαίδευσης της ημεδαπής ή αλλοδαπής.
Παράλληλα όσον αφορά τα μεταπτυχιακά σε ένα τμήμα μπορεί να λειτουργούν με δίδακτρα:
- Ένα ή περισσότερα προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών
- Επαγγελματικά προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών με σκοπό την παροχή τυπικής εκπαίδευσης μεταπτυχιακού επιπέδου αποκλειστικά προς το προσωπικό φορέων του ιδιωτικού ή δημόσιου τομέα, στο πλαίσιο υλοποίησης σύμβασης ή προγραμματικής συμφωνίας του Α.Ε.Ι. με φορέα του ιδιωτικού ή δημόσιου τομέα, που αναλαμβάνει τη χρηματοδότηση της οργάνωσης και λειτουργίας του προγράμματος (!!!)
Μπορεί να ζαλιστήκατε αλλά το υπουργείο Παιδείας ξέρει καλά τι θέλει να κάνει. Και δεν το κρύβει αφού όπως αναφέρεται στο νομοσχέδιο η μελέτη βιωσιμότητας, στην οποία αναλύονται η αναγκαιότητα κάλυψης ενός επιστημονικού πεδίου μέσω ίδρυσης νέου προγράμματος σπουδών περιλαμβάνει ως πρώτιστο κριτήριο τις ανάγκες της αγοράς εργασίας για την απορρόφηση των αποφοίτων του. Οι ανάγκες δηλαδή της εργοδοσίας που καταλήγουν στον κατακερματισμό και στον ευτελισμό των σπουδών για να προκύπτουν φθηνοί, ευέλικτοι καταρτισμένοι απόφοιτοι και όχι μορφωμένοι επιστήμονες.
Ειδικά για το επάγγελμα του μηχανικού όλοι καταλαβαίνουμε ότι μια πλειάδα διαφορετικών προγραμμάτων σπουδών και πτυχίων και αντίστοιχα ένα μελλοντικό σώμα αποφοίτων πολυτεχνικών σχολών με κατακερματισμένες σπουδές και ατομικές δεξιότητες υπονομεύει συθέμελα τον τρόπο με τον οποίο ορίστηκε το επάγγελμα μας γύρω από συμπαγείς, ενιαίες, 5ετούς διάρκειας σπουδές με συγκεκριμένο πρόγραμμα σπουδών και φιλοσοφία αλλά και των ενιαίων συμφερόντων που απορρέουν από αυτά.
γ) Εμπορευματοποιεί τις σπουδές.
- ξεκινώντας από τα μεταπτυχιακά αφού η μη αναγνώριση της μεταπτυχιακής διδασκαλίας στις υποχρεώσεις των μελών ΔΕΠ παράλληλα με την κατάργηση της κρατικής επιχορήγησης επιφέρει πλήρη εισαγωγή διδάκτρων χωρίς εξαιρέσεις.
- Η στήριξη σε χορηγίες, στα δίδακτρα, στα μεταπτυχιακά και στα ξενόγλωσσα προγράμματα υποκαθιστούν την υποχρέωση της πολιτείας για την στήριξη των προϋπολογισμών των ΑΕΙ και τα ωθούν σε μία χωρίς τέλος ιδιωτικοοικονομική λειτουργία.
- Έτσι και στα προπτυχιακά μπορεί το νομοσχέδιο να μην επιβάλει δίδακτρα όμως επιβάλει ένα πλαίσιο που ο φοιτητής δεν θα σταματά να πληρώνει για όλα τα υπόλοιπα από τα συγγράμματα μέχρι και ποιος ξέρει τι άλλο ο αυριανός manager του ιδρύματος σκεφτεί να λειτουργήσει ανταποδοτικά.
- Και είναι προφανές ότι η λειτουργία τμημάτων και προγραμμάτων σπουδών υπό την κρίση του εάν τα φέρνουν βόλτα θα επιφέρει συνέπειες στο εκπαιδευτικό και ερευνητικό αποτέλεσμα μέχρι και στη συρρίκνωση ή εξαφάνιση ολόκληρων επιστημονικών περιοχών όπως πχ ανθρωπιστικές σπουδές πράγματα δηλαδή που συνέβησαν σε άλλες χώρες στις οποίες λειτούργησαν τα ιδρύματα με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια.
δ) Αφήνει αναμονές για να ολοκληρωθεί το έγκλημα στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Τα κομβικά ζητήματα της κατάργησης του άρθρου 16 και της διάσπασης του προπτυχιακού κύκλου σπουδών σε δύο κύκλους κατά το αγγλοσαξονικό πρότυπο (bachelor – master) μπορεί να μην είναι στις ρητές προβλέψεις του νομοσχεδίου, είναι όμως απόλυτα κατανοητό ότι εάν αυτός ο νόμος εφαρμοστεί, το άρθρο 16 θα έχει ήδη κουρελιαστεί και οι δύο κύκλοι σπουδών θα είναι εύκολο να θεσμοθετηθούν ανά πάσα στιγμή, την ίδια ώρα που το ίδιο αυτό νομοσχέδιο έχει ορίσει καμιά δεκαριά ακόμα κύκλους σπουδών διαφορετικών επιπέδων διάρκειας από 2 εβδομάδες μέχρι 6 χρόνια.
ε) Εγκαθιδρύει ένα κλίμα αυταρχισμού και πειθάρχησης σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της ακαδημαϊκής κοινότητας. Είναι σαφές ότι το πανεπιστήμιο που οραματίζεται η υπουργός Παιδείας θα είναι πιο ήσυχο και από τα νεκροταφεία. Ξέρει όμως παράλληλα ότι η πολιτική αυτή που περιλαμβάνει το νομοσχέδιο για να εφαρμοστεί και να κυλήσει μέσα στην καθημερινότητα των ιδρυμάτων απαιτεί άλλης κλίμακας πειθάρχηση. Έτσι το νομοσχέδιο:
- Εισάγει ένα δρακόντειο πειθαρχικό δίκαιο τόσο για τους φοιτητές όσο και για τους εργαζόμενους, περιλαμβανομένων και των μελών ΔΕΠ. Ένα πλαίσιο που θα εξοντώνει και θα αποβάλλει όσους πάνε να αντισταθούν στην πολιτική τους.
- Επαναλαμβάνει τις αντιδραστικές ρυθμίσεις για το ανώτερο χρονικό όριο σπουδών
Και είναι προφανές ότι για την εφαρμογή αυτής της πολιτικής, οι νέες αρχές των ιδρυμάτων που θα οριστούν από τις αντιδημοκρατικές ρυθμίσεις του νομοσχεδίου, χρειάζονται και τους πραιτοριανούς τους που θα επιβάλλουν και δια της βίας την πολιτική τους που δεν είναι άλλοι από την πανεπιστημιακή αστυνομία που καλείται να αναλάβει δράση μέσα στις επόμενες εβδομάδες.
στ) Για το επάγγελμα του μηχανικού μπορεί η αιχμή της ρευστοποίησης των προγραμμάτων σπουδών να είναι η σημαντικότερη όμως δεν είναι το μόνο πρόβλημα στο νομοσχέδιο.
- Η περίληψη της ρύθμισης του άρ. 46 του ν. 4485/2017 για το Integrated master περιλαμβάνεται στις καταργούμενες διατάξεις του νομοσχεδίου με αποτέλεσμα να αμφισβητούνται στο σύνολό τους οι διαπιστωτικές πράξεις που έχουν ήδη εκδοθεί για τις πολυτεχνικές σχολές της χώρας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αμφισβητούνται χιλιάδες διοικητικές πράξεις προσλήψεων, κρίσεων, μοριοδοτήσεων που έχουν ήδη εκδοθεί και να τίθεται εν αμφιβόλω όλο η υφιστάμενη διαδικασία. Αγνοούνται από τη διαδικασία επίσης τα ισότιμα και αντίστοιχα Διπλώματα του εξωτερικού, ενώ η μισθολογική αναγνώριση παραπέμπεται στις νέες διαπιστωτικές πράξεις εφόσον αυτές εκδοθούν.
- Το νομοσχέδιο επανιδρύει τον ΔΟΑΤΑΠ θεσπίζοντας αδιαφανείς αυτοματοποιημένες διαδικασίες ακαδημαϊκής αναγνώρισης τίτλων σπουδών της αλλοδαπής τύπου fast track που φέρνουν την πολυπόθητη για την Υπουργό Παιδείας αναγνώριση της ισοτιμίας των κολεγίων προ των πυλών.
- Σε παραπάνω από ένα άρθρα του νομοσχεδίου που περιγράφονται ακαδημαϊκές μονάδες όπως πχ εργαστήρια, κέντρα έρευνας και καινοτομίας, ινστιτούτα αναφέρεται στο σκοπό τους η δυνατότητα να εκπονούν μελέτες και να παρέχουν υπηρεσίες προς φορείς του ιδιωτικού ή δημόσιου τομέα. Είναι σαφές ότι δεν υπάρχει κάποιος φραγμός στο να αναλαμβάνουν μέρος της ύλης των μελετητών – συμβούλων μηχανικών και να μπορούν να ανταγωνίζονται έχοντας συντριπτικό πλεονέκτημα όσον αφορά τους ανθρώπινους και υλικούς πόρους τους ιδιώτες μηχανικούς και γραφεία μελετών και συμβούλων. Αντίστοιχες πρακτικές κινδυνεύουμε να δούμε με την θεσμοθέτηση των βιομηχανικών διδακτορικών.
- Η ανωτατοποίηση των ΤΕΙ, μία πολύπαθη διεργασία, που υπό προϋποθέσεις δηλαδή εάν επρόκειτο όντως για ανωτατοποίηση και όχι για μία απόπειρα διαιώνισης της ύπαρξης μιας κατηγορίας μηχανικών δεύτερης ταχύτητας με μειωμένα δικαιώματα και μισθολογικό πλαφόν κάνει με το νομοσχέδιο βήματα προς τα πίσω με την μετατροπή των προγραμμάτων σπουδών πρώτου κύκλου των τεχνολογικών σπουδών σε διάρκεια 3 ½ ετών. Το υπουργείο δεν έχει ανοίξει ακόμα τα χαρτιά του ποια από τα πρώην ΤΕΙ θα καταλήξουν στα 3 ½ χρόνια και ποια θα παραμείνουν στα 4 αλλά μικρή σημασία έχει. Το βασικό είναι ότι παραμένει να υπάρχει μια κατηγορία αποφοίτων τεχνολογικής κατεύθυνσης που λόγω της θέσης τους λειτουργούν στην αγορά εργασίας των μηχανικών ιδιαίτερα των νέων, υπονομεύοντας τη δυνατότητα οικονομικής διαπραγμάτευσης όλων.
ζ) Ένα τόσο αντιδραστικό νομοσχέδιο δεν θα μπορούσε παρά να περιλαμβάνει και μια σειρά αντιδραστικών παρεμβάσεων στις εργασιακές σχέσεις μέσα στο πανεπιστήμιο.
- Προεκτείνει τις ελαστικές εργασιακές σχέσεις όλων των κατηγοριών εργαζόμενων, εκπαιδευτικών ή μη,
- Καταργεί την μονιμότητα στην βαθμίδα των επίκουρων
- Ορίζοντας μια αυστηρή ιεραρχική δομή με την εξουσία στους καθηγητές πρώτης βαθμίδας, δημιουργεί για όλους τους υπόλοιπους εργαζόμενους στα ιδρύματα στεγανά στους όρους εκπροσώπησης στα όργανα διοίκησης και εμπόδια στη διεκδίκηση μιας καλύτερης εργασιακής καθημερινότητας μέσα στα ιδρύματα
Εν κατακλείδι το νέο νομοσχέδιο για την Ανώτατη Εκπαίδευση υπονομεύει με απόλυτο τρόπο τη λειτουργία του Δημόσιου Πανεπιστημίου: τοποθετεί την αστυνομία στα πανεπιστήμια, επιβάλλει την κυριαρχία της αγοράς στη διάρθρωση προγραμμάτων σπουδών και τρόπων χρηματοδότησης (μέσω μάνατζερ) περιγράφοντας την ακόμη μεγαλύτερη απόσυρση του δημοσίου από την συνταγματική υποχρέωση χρηματοδότησης της τριτοβάθμιας εκπάιδευσης, επεκτείνει τις ελαστικές σχέσεις εργασίας και παράλληλα απο-δημοκρατικοποιεί τη διοίκηση του Πανεπιστημίου. Για τους λόγους αυτούς συντασσόμαστε με το κίνημα Πανεπιστημιακών και Φοιτητών και ζητάμε την απόσυρση του.
Υπερασπιζόμαστε:
- το ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο, δημοκρατικό και ανοικτό στη κοινωνία και τις αντιθέσεις της
- την ανάγκη για αναβαθμισμένες, δωρεάν σπουδές για την νεολαία και πτυχία με αξία.
- τις ενιαίες, 5ετούς διάρκειας σπουδές μηχανικού, τα επαγγελματικά δικαιώματα που απορρέουν από αυτές και την ενιαιότητα των συμφερόντων που συγκροτούν
Ένα τέτοιο τερατούργημα όπως το νομοσχέδιο Κεραμέως θα πρέπει να μην φτάσει καν στο να κατατεθεί στη βουλή. Με συντονισμό όλων των φορέων που είναι ήδη εκατοντάδες αυτοί που το απορρίπτουν, με τη συμμετοχή των φοιτητικών συλλόγων και των συλλόγων διδασκόντων, με την ενημέρωση της κοινωνίας, με την απορριπτική στάση και του ΤΕΕ σε αυτή τη φάση να ασκηθεί η μέγιστη πίεση ώστε το νομοσχέδιο να απορριφθεί.
